Ο πόλεμος με τη γραφειοκρατία

Μια από τις βασικές προϋποθέσεις για την έξοδο της χώρας από την κρίση είναι η δραστική μείωση της γραφειοκρατίας. Ενα παράδειγμα του οφέλους από τη μείωσή της είναι τα τέλη κυκλοφορίας των αυτοκινήτων. Το παλιό σύστημα απασχολούσε εκατοντάδες (ή και χιλιάδες) υπαλλήλους, κόστιζε ακριβά, κι αν ο πολίτης δεν είχε λάβει το ειδοποιητήριο με το ειδικό σήμα θα έπρεπε να επισκεφθεί την εφορία για να το προμηθευτεί. Τώρα, εκτυπώνει από τον υπολογιστή το έντυπο και επισκέπτεται τα ΕΛΤΑ ή μια τράπεζα για την πληρωμή. Για όσους χρησιμοποιούν web banking δεν παίρνει πάνω από 5 λεπτά να ολοκληρώσουν τη διαδικασία. Η αλλαγή του συστήματος εξοικονόμησε, σύμφωνα με τις επίσημες ανακοινώσεις του υπουργείου Οικονομικών, τουλάχιστον 500.000 ανθρωποώρες στην εθνική οικονομία και περίπου 15 εκατομμύρια ευρώ. Η εφαρμογή του νέου μέτρου είναι εξαιρετικά διδακτική για το πώς η κυβέρνηση μπορεί να περικόψει περιττές δαπάνες. Ωστόσο θα πρέπει να είναι κανείς πολύ αισιόδοξος για να πιστεύει ότι η προσπάθεια μείωσης της γραφειοκρατίας δεν θα συναντήσει αντιδράσεις απ’ όσους ωφελούνται από αυτήν: δημόσιοι υπάλληλοι, προσοδοθηρικές ομάδες, πολιτικοί. Η γραφειοκρατία δεν είναι ουδέτερη, είναι απόρροια της γιγάντωσης του κράτους και συνδέεται στενά με τη νοοτροπία του κρατισμού. Με τη συνεχώς διευρυνόμενη πολιτική δύναμή τους οι δημόσιοι υπάλληλοι χρησιμοποιούν τις οικονομικές πολιτικές που σχεδιάζουν συνάδελφοί τους για απόκτηση προνομίων. Μια πολύ σημαντική αρνητική επίπτωση της γραφειοκρατίας είναι ότι εμποδίζει τη διόρθωση των ατελειών της ελεύθερης οικονομίας, που κατά την κλασική σχολή συμβαίνει με την ανάπτυξη της επιχειρηματικότητας. Οι ατέρμονες γραφειοκρατικές διαδικασίες, οι πολύπλοκες ρυθμίσεις, αποτρέπουν τα άτομα να αναλαμβάνουν επιχειρηματική δράση ή τα αποθαρρύνουν να την επεκτείνουν. Είναι βέβαιο επίσης ότι το μέγεθος της γραφειοκρατίας είναι ευθέως ανάλογο με το πόσο υπανάπτυκτη είναι μια κοινωνία. Στην Ελλάδα το κόστος της γραφειοκρατίας ανέρχεται σε 7% περίπου του ΑΕΠ, ενώ ο κοινοτικός μέσος όρος δεν ξεπερνά το 3,5%. Δηλαδή, οι Ελληνες φορολογούμενοι (φυσικά πρόσωπα και επιχειρήσεις) στις συναλλαγές τους με το κράτος ή στην επιχειρηματική τους δραστηριότητα πληρώνουν σε σχέση με τους υπόλοιπους Ευρωπαίους περίπου 7 δισ. ευρώ επιπλέον! Μια ακόμη σημαντική παρενέργεια της γραφειοκρατίας είναι η πολυνομία. Από το 1974 μέχρι και σήμερα ψηφίστηκαν από τη Βουλή περίπου 4.100 νόμοι, δηλαδή 107 νόμοι τον χρόνο ή ένας ανά 3,4 ημέρες. Το δευτερογενές, όπως ονομάζεται, δίκαιο (δηλαδή τα προεδρικά διατάγματα, οι υπουργικές αποφάσεις, κανονιστικές πράξεις των ΟΤΑ κ.ά.) ξεπερνά τις 115.000. Μαζί με τους τυπικούς νόμους, δηλαδή, έχουμε περίπου 119.000 νόμους μέσα σε 38 χρόνια ή 3.132 νόμους τον χρόνο ή 8,6 νόμους ημερησίως. Η πολυνομία προκαλεί ένα δυσβάστακτο κόστος συναλλαγών, υψηλό λειτουργικό και διοικητικό κόστος στις επιχειρήσεις, δημιουργεί το γόνιμο έδαφος για να ανθίσει η διαφθορά, εμποδίζει τη λειτουργία της αγοράς και εξαιτίας της αβεβαιότητας του θεσμικού πλαισίου αποτρέπει τις επενδύσεις στη χώρα, όπως καταγράφουν όλες οι διεθνείς μελέτες. (Στην έκθεση του Σεπτεμβρίου 2012 του World Economic Forum, η Ελλάδα στο ζήτημα της γραφειοκρατίας κατατάσσεται στην 141η θέση μεταξύ 144 κρατών). Πρέπει, λοιπόν, να υιοθετηθεί μια ριζοσπαστική μεταρρύθμιση της δημόσιας διοίκησης, αφενός με δραστική μείωση του κράτους και αφετέρου με περιορισμό, απλοποίηση και κωδικοποίηση των νόμων. Δεύτερον, θα πρέπει να εισαχθεί στην κρατική λειτουργία η έννοια του ανταγωνισμού, λ.χ. να καταργηθούν οι αυστηροί διαχωρισμοί στην παροχή των διαφόρων υπηρεσιών και να υπάρξει από διαφορετικούς δημόσιους φορείς ταυτόχρονη προσφορά για την παροχή υπηρεσιών με ανταγωνιστικές μεταξύ τους τιμές. Τρίτον, θα μπορούσε να θεσπιστεί είτε ανά υπουργείο είτε στο υπουργείο Οικονομικών, γραφείο εξοικονόμησης πόρων, στελεχωμένο από έμπειρους υπαλλήλους που θα πληρώνονται μόνο με ποσοστό επιτυχίας από την πραγματική μείωση των προτεινόμενων προϋπολογισμών των διαφόρων δημοσίων φορέων. Τέλος, η ανάθεση της παροχής δημοσίων υπηρεσιών σε ιδιωτικές επιχειρήσεις με δημόσιους μειοδοτικούς διαγωνισμούς θα οδηγούσε γρηγορότερα σε μείωση του κόστους της γραφειοκρατικής λειτουργίας και σε εντυπωσιακή βελτίωση της ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών. * Ο κ. Τάσος Αβραντίνης είναι δικηγόρος, πρώην αντιδήμαρχος Αθηναίων, μέλος του Δ.Σ. της Αντιγραφειοκρατικής Κίνησης, μέλος της Διοικούσας Επιτροπής της Δράσης. ΠΗΓΗ:kathimerini.gr